Tešanj je u septembru 1944. godine oslobodila 14. srednjobosanska narodnooslobodilačka udarna brigada. Iako komandant te partizanske jedinice Stevo Samardžija piše da je Tešanj “11. septembra 1944. godine konačno bio slobodan”, iz nekog razloga 9. septembar je u poratno vrijeme utvrđen kao dan oslobođenja, pa je taj datum u periodu socijalizma bio i jedini općinski praznik – Dan općine, a u novije vrijeme to je jedan od tri tešanjska praznika – Dan oslobođenja od fašizma.
Ove godine, dakle, obilježavamo veliki jubilej – 80 godina od oslobođenja Tešnja, a Centar se tom programu priključuje sa tri događaja:
→ petak, 6. septembra, 18 sati: otvorenje izložbe crteža Ismeta Mujezinovića, jednoga od najvećih balkanskih umjetnika svih vremena, sudjeluju akademski umjetnici mr. Sanjin Lugić i Samir Sufi, kustos Međunarodne galerije portreta Tuzla;
→ subota, 7. septembar, 17 sati: promocija knjige dr. Adnana Jahića »Između čekića i nakovnja: Bosanskohercegovački Muslimani (Bošnjaci) u Drugom svjetskom ratu (1941-1945)«, sudjeluje dr. Omer Hamzić;
→ nedjelja, 8. septembar, 16,30 sati: tribina na temu Tito i Bosna i Hercegovina, sudjeluju akademik dr. Mirko Pejanović i dr. Rasim Muratović.
Ove ćemo događaje najavljivati i pojedinačno, a fotografija koju prilažemo bilježi ulazak oslobodilačkih partizanskih snaga u Tešanj 11.9.1944. godine. U nastavku donosimo i dio poglavlja naslovljenog “Oslobođenje Tešnja” iz knjige Steve Samardžije »Četrnaesta srednjobosanska NOU brigada« (Banja Luka, 1983, str. 254-255):
“Četrnaesta brigada je opsjela Tešanj i prije napada na Doboj. Neprijateljska posada se branila iz starog grada – tvrđave, koja je bila vrlo nepristupačna. Ostali dio naselja prepušten je borcima 14. brigade, ali se neprijatelj iz tvrđave žestoko branio. Zato je odlučeno da se na tvrđavu ne juriša i ne daju nepotrebne žrtve. Primijenjena je taktika iznuravanja. Prema Doboju i Maglaju, dok još nije uslijedio napad na Doboj, postavljena su osiguranja. Sa okolnih visova otvarana je povremeno na tvrđavu vatra. Pored toga, pravljene su lutke ljudskog oblika kojima su stavljane titovke na “glavu”, a zatim su isturene na istaknuta mjesta i pomaljane kao da se radi o pokretu za napad. Kombinovano sa povremenom pucnjavom iz pušaka i puškomitraljeza, posada je po ovim “neprijateljskim vojnicima” otvarala jaku mitraljesku vatru da bi im nanijela što veće gubitke. Posada je uznemiravana i u toku noći da bi što više trošila municiju, jer nije bilo nikakve mogućnosti da joj se doturi.
Za vrijeme napada 1, 2. i 3. bataljona na Doboj, ulogu opsade preuzeo je 4. bataljon brigade koji je pristigao sa prostora oko Šipraga. Kada se 14. brigada vratila iz napada na Doboj, krenula je sa 3. bataljonom na Tešanj. Posada Tešnja, koja je slušala borbu oko Doboja i ocijenila da iz Doboja ne može očekivati pomoć, donijela je poslije ponovne opsade odluku da se neopaženo izvuče. Iako su partizanski štabovi računali na to i preduzeli određene mjere, neprijatelj je noću 10/11. septembra uspio, spuštajući se konopcima niz zidove tvrđave, da se izvuče i pored 4. bataljona prođe prema Maglaju. Tešanj je 11. septembra 1944. godine konačno bio slobodan.”
